اندیشه های اصیل ایرانی

 

پدران و نیاکان ما ایرانیان یک عبارت بسیار معروف داشتند که می گفتند: " پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک ". این عبارت بسیار مختصر و کوتاه حاوی تمام آن چیزی است که باید باشد؛ با این عبارت در حقیقت، هیچ چیز از قلم نیافتاده است. شما نمی توانید هیچ معرفت حقیقی بشری را در جای جای عالم مورد کنکاش قرار دهید و آن معرفت، درون این عبارت قرار نگیرد؛ همه معارف را در دل خود دارد؛ از سوی دیگر و به لحاظ مصداق، همه انسان ها را شامل می شود؛ آتئیست، تئیست، مسلمان، کافر، مسیحی، یهودی، بودائی و... یعنی به طور کلی هر انسانی با هر ذائقه، روحیه، باور، سلیقه و اندیشه ای، این عبارت را خواهد پذیرفت و هیچ گونه چالشی با این عبارت، در نخواهد گرفت و هیچ کس قادر نخواهد بود انکار و تردیدی نسبت به آن روا دارد...

ممکن است این گونه مطرح شود که اساسا مرز خوب و بد را چه کسی و چگونه تعیین خواهد کرد؟ اما باید گفت برای همه انسان ها این موضوع به وضوح مشخص است و هیچ چیز مبهمی وجود ندارد، مگر آنکه کسی بخواهد تجاهل کرده و خود را به نادانی بزند. در معارف اسلامی و قرآن هم آمده است که: فالهمها فجورها و تقویها؛ و استثناء هم در این رابطه وجود ندارد؛ ترازوی تشخیص خوب و بد در همه ما وجود دارد و فقط تفاوت در رویکرد و عملکرد ماست.

نکته قابل تامل و دقیق این عبارت، آن است که از یک منطق زیبا پیروی می کند و به بیان دیگر این گزاره ها در طول یکدیگر قرار می گیرند؛ به این معنا که پندار نیک انسان، به گفتار نیک و زیبا منجر می شود و پندار و گفتار زیبا، شالوده و بنیان رفتار نیک خواهد بود.

هر انسانی در محدوده فردی خود، برای رشد و پویایی و نیل به سعادت و رستگاری باید از این عبارت تبعیت کند و هیچ راه و مسیر دیگری نخواهد داشت؛ همچنان که هیچ جامعه ای هم بدون پیروی از این سه گزاره، به خوشبختی و سعادت نخواهد رسید.

ما نگوییم بد و میل به ناحق نکنیم
جامه کس سیه و دلق خود ازرق نکنیم

عیب درویش و توانگر به کم و بیش بد است
کار بد مصلحت آن است که مطلق نکنیم

رقم مغلطه بر دفتر دانش نزنیم
سر حق بر ورق شعبده ملحق نکنیم

شاه اگر جرعه رندان نه به حرمت نوشد
التفاتش به می صاف مروق نکنیم

خوش برانیم جهان در نظر راهروان
فکر اسب سیه و زین مغرق نکنیم

آسمان کشتی ارباب هنر می‌شکند
تکیه آن به که بر این بحر معلق نکنیم

گر بدی گفت حسودی و رفیقی رنجید
گو تو خوش باش که ما گوش به احمق نکنیم

حافظ ار خصم خطا گفت نگیریم بر او

ور به حق گفت جدل با سخن حق نکنیم  (حافظ )

 

"حسن محمدی نویسی"